Wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 2024 r. (I CSK 3528/23) dotyczy abuzywności klauzul umownych w kredytach indeksowanych do walut obcych.
Sąd orzekł, że samo zapewnienie konsumentowi możliwości spłaty kredytu w walucie obcej (np. franku szwajcarskim) nie eliminuje abuzywności postanowień umowy, które przewidują spłatę rat w walucie krajowej (np. w złotówkach), jeśli wysokość tych rat zależy od kursu waluty obcej ustalanego jednostronnie przez bank. Kluczowym problemem jest brak transparentności takich klauzul – nie określają one obiektywnych zasad, na podstawie których bank ustala kurs waluty.
Takie postanowienia pozostawiają bankowi zbyt dużą swobodę w kształtowaniu kursów, co wprowadza nieprzewidywalność dla konsumenta. Tego typu mechanizm prowadzi do nierównowagi stron na niekorzyść konsumenta, ponieważ jest on narażony na ryzyko arbitralnych decyzji banku dotyczących ustalania kursów. Taka sytuacja stoi w sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz przepisami chroniącymi konsumentów, m.in. przez dyrektywę 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Dodatkowo Sąd zauważył, że wprowadzenie alternatywnych warunków do umowy – jednego zgodnego z prawem, a drugiego abuzywnego – może prowadzić do sytuacji, w której konsument, z powodu braku wiedzy lub nieświadomości, będzie realizował bardziej niekorzystną opcję. Takie działanie jest uznane za spekulacyjne i naruszające równorzędność stron umowy.
Wyrok podkreśla, że ochrona konsumenta wymaga wyeliminowania takich nieuczciwych postanowień, nawet jeśli bank zapewnia możliwość spłaty w walucie obcej. To jednak nie rekompensuje nierównowagi wprowadzonej przez abuzywne mechanizmy przeliczania zobowiązań.