Potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości jako podstawa skargi kasacyjnej

Zgodnie z art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów. Jak wynika z treści przepisu, wątpliwości muszą dotyczyć prawa, a nie stanu faktycznego. Chodzi zatem o normy prawne wypływające z takich źródeł prawa jak Konstytucja, ustawy, akty normatywne niższego rzędu czy umowy międzynarodowe.

Powołanie się na przesłankę przedsądu przewidzianą w art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c. wymaga wskazania przez skarżącego przepisu prawa, którego wykładnia budzi wątpliwości oraz wykazania, że wątpliwości te mają na charakter na tyle poważny, że wymagają zajęcia stanowiska przez Sąd Najwyższy. Z kolei jeśli podstawą wniosku jest twierdzenie o występujących w orzecznictwie sądowym rozbieżnościach, konieczne jest wskazanie rozbieżnych orzeczeń i wykazanie, że rozbieżność ta wynika z różnej wykładni przepisu (zob.m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z 15 października 2002 r. II CZ 102/02, z 28 marca 2007 r. II CSK 84/07, z 11 stycznia 2008 r. I UK 283/07 i z 8 lipca 2008 r. I CSK 111/08). Co istotne, przytaczane orzeczenia powinny być wydane na tle podobnych stanów faktycznych.

Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w postanowieniu z dnia 6 października 2022 r. I CSK 3614/22 wskazał, że oparcie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na przesłance zawartej w art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c. wymaga wykazania, że określony przepis prawa, mimo iż budzi poważne wątpliwości, nie doczekał się wykładni albo niejednolita wykładnia wywołuje wyraźnie wskazane przez skarżącego rozbieżności w orzecznictwie w odniesieniu do identycznych lub podobnych stanów faktycznych, które należy przytoczyć. (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2008 r., III CSK 104/08; z 28 marca 2007 r., II CSK 84/07). Strona powołująca się w skardze na ziszczenie się przedmiotowej przesłanki, powinna również wykazać potrzebę usunięcia przez Sąd Najwyższy wskazanych rozbieżności lub konieczność ustosunkowania się do pojawiających się wątpliwości. Potrzeba wykładni przepisów prawnych występuje wówczas, gdy na tle konkretnego przepisu brak jednolitej czy też ustalonej linii orzeczniczej lub gdy istnieje ewidentna wadliwość przyjętej i dominującej wykładni. Jeżeli zaś chodzi o rozbieżności w orzecznictwie sądów, to w doktrynie podnosi się, że są one z reguły konsekwencją odmiennej wykładni prawa dokonywanej przez sądy, jak również mogą być następstwem działania innych czynników, np. nieprawidłowości w dokonywaniu subsumcji lub różnic w korzystaniu przez sądy z luzów decyzyjnych. Za rozbieżność w orzecznictwie sądów nie może być jednak uznana różnica w interpretacji lub ocenie przepisów zawarta w rozstrzygnięciach sądów orzekających w danej sprawie w pierwszej oraz w drugiej instancji. (T. Zembrzuski, Skarga kasacyjna. Dostępność w postępowaniu cywilnym, wyd. 3, Warszawa 2011).