Spór dotyczący kosztów kredytów konsumenckich stał się przedmiotem pytań prejudycjalnych, które Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Rozważania koncentrują się na tym, czy dopuszczalne jest pobieranie odsetek od pozaodsetkowych kosztów kredytu, takich jak prowizje, które nie stanowiły kwoty faktycznie oddanej do dyspozycji kredytobiorcy.
Czym jest kredyt konsumencki?
Kredyt konsumencki to produkt finansowy, uregulowany przepisami prawa. Podstawą jest unijna Dyrektywa 2008/48/WE oraz polska ustawa o kredycie konsumenckim. Głównym celem tych przepisów jest ochrona konsumentów i upewnienie się, że rynek jest transparentny. Jednak w praktyce ich stosowanie nie jest proste i wywołuje pytania, szczególnie w kwestii prawidłowego obliczania całkowitego kosztu kredytu.
Czym jest sankcja kredytu darmowego (SKD) ?
Sankcja kredytu darmowego (SKD) to uprawnienie przysługujące konsumentowi, w sytuacji, gdy instytucja finansowa, w tym bank naruszy obowiązki wynikające z ustawy o kredycie konsumenckim. W takiej sytuacji konsument, po złożeniu oświadczenia może zwrócić kredyt bez odsetek oraz innych kosztów należnych kredytodawcy w terminie i sposób ustalony w umowie.
Dlaczego Sąd zwrócił się do TSUE?
Sąd Rejonowy dostrzegł rozbieżności w orzecznictwie krajowym, co prowadzi do niejednolitego traktowania konsumentów. Niektóre sądy uznają za dopuszczalne naliczanie odsetek od prowizji, podczas gdy inne temu zaprzeczają. Ta niekonsekwencja podważa wartość informacyjną całkowitego kosztu kredytu i utrudnia zapewnienie konsumentom należytej ochrony. W związku z tym, Sąd dąży do uzyskania pewności, czy tego typu praktyki są zgodne z celami Dyrektywy 2008/48/WE.
Jak wskazał Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w uzasadnieniu omawianego orzeczenia, sygn. akt XVIII C 1233/23 „odsetki kapitałowe mają wynagrodzić kredytodawcy jedynie udostępnienie kredytobiorcy kapitału kredytu konsumenckiego, nie zaś również kredytowanie pozaodsetkowych kosztów kredytu, w szczególności prowizji, stanowiącej ze swojej natury dodatkowe wynagrodzenie kredytodawcy z tytułu udzielenia kredytu. Zauważyć trzeba, że w istocie kredytowanie prowizji stanowi nic innego jak operacje finansową, której skutkiem ekonomicznym jest rozłożenie płatności prowizji na raty, a nadto doliczenie wartości prowizji do kwoty kapitału, skutkiem czego kredytodawca nalicza od wartości prowizji odsetki kapitałowe na takich samych zasadach, na jakich odsetki nalicza się od kapitału.”
Pytania skierowane do TSUE dotyczą również:
- Obowiązków informacyjnych banków: Czy banki w sposób jasny i zrozumiały informują o prawach konsumenta, w tym o prawie do wcześniejszej spłaty i zwrotu prowizji?
- Sankcji darmowego kredytu: Kiedy i na jakich zasadach konsument może skorzystać z tej sankcji? Czy każde, nawet drobne, naruszenie obowiązków informacyjnych banku, powinno prowadzić do jej zastosowania?
Jakie konsekwencje może mieć orzeczenie TSUE?
Wyrok TSUE w sprawie C-566/24 będzie miał znaczący wpływ na cały rynek kredytów konsumenckich. Może on doprowadzić do zmian w praktykach banków i zwiększyć ochronę konsumentów.
Konsekwencje dla banków: Konieczność dostosowania umów i praktyk do wymogów prawa unijnego oraz ich właściwej interpretacji. Może to prowadzić do zmiany sposobu obliczania i przedstawiania całkowitych kosztów kredytu. W przypadku uznania, że naliczanie odsetek od prowizji jest niezgodne z prawem, banki mogą być zobowiązane do zwrotu nienależnie pobranych opłat.
Konsekwencje dla klientów: Konsumenci zyskają większą na większą kontrolę nad swoimi zobowiązaniami, a także będą mieli większą świadomość swoich praw. Korzystne orzeczenie dla konsumentów stworzy możliwość podważania dotychczasowych umów i ubiegania się o zwrot niezasadnie naliczonych kosztów. Tym samym, zostanie wzmocniona pozycja konsumenta w relacjach z instytucjami finansowymi.
