Zgodnie z treścią art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych. Jak jednak wskazano w ust. 1a omawianego przepisu, moc prawna wyżej wymienionych dokumentów urzędowych, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym.
Z regulacji ustawowej wynika więc, iż wyciąg z ksiąg bankowych, w postępowaniu cywilnym innym niż wieczystoksięgowe nie ma mocy dokumentu urzędowego, określonej w art. 244 k.p.c. Potwierdził to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 15 marca 2011 roku, sygn. akt P 7/09 w którym uznał, że art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe jest niekonstytucyjny w zakresie, w jakim nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, co znalazło następnie wyraz w nowelizacji tego przepisu, poprzez dodanie do art. 95 ust. 1a ustawą z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 777), która weszła w życie w dniu 20 lipca 2013 r. Wyciąg z ksiąg bankowych należy zatem traktować jako oświadczenie strony równoważne twierdzeniu strony, co najwyżej uprawdopodabniające (nie udowadniające) okoliczność istnienia zobowiązania w danej wysokości. (wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 16 czerwca 2017 r. I C 34/17). Na podstawie tego dokumentu nie można bowiem sformułować domniemania, że stwierdzone w nim okoliczności są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Z uwagi na to, fakt zadłużenia, jego tytuł i wysokość, winny zostać wykazane za pomocą innych dowodów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 lutego 2019 r. I AGa 274/18). W doktrynie i orzecznictwie dotyczącym statusu wyciągu z ksiąg rachunkowych banku przyjęło się zatem, że iż wyciąg z ksiąg bankowych jest jednostronnym oświadczeniem, które nie korzysta z przywilejów dowodowych właściwych dokumentom urzędowym.
Powyższe okoliczności nie pozbawiają jednak tego dokumentu mocy dowodowej i wiarygodności. Zgodnie bowiemz utrwalonym w orzecznictwie poglądem powstałym na kanwie powyższego orzeczenia wyciągi z ksiąg bankowych stanowią dokumenty prywatne (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 lutego 2014 r. I ACa 290/13). Wyciąg zawiera bowiem pieczęć banku i treść określonego oświadczenia wiedzy, wynikającą z ksiąg bankowych, podpisaną przez konkretne osoby fizyczne, tj. pracowników Banku. Do wyciągu z ksiąg bankowych należy zatem zastosować art. 245 k.p.c. wedle, którego dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – I Wydział Cywilny z dnia 16 kwietnia 2020 r. I AGa 16/20, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – I Wydział Cywilny z dnia 22 lutego 2019 r. I ACa 809/18). Ponadto, zgodnie z jednolitym stanowiskiem judykatury, dowód z dokumentu prywatnego może być podstawą ustaleń faktycznych, jest samodzielnym środkiem dowodowym, którego moc sąd ocenia według zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Moc dowodowa dokumentu prywatnego nie ogranicza się do konsekwencji wynikających z domniemania przewidzianego w art. 245 k.p.c. (tak m.in. SN w wyroku z dnia 27 lipca 2010 r. w sprawie II CSK 119/10, LEX nr 603161; w wyroku z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie III CSK 66/13, LEX nr 1463871; w wyroku z dnia 12 września 2014 r. w sprawie I CSK 634/13, LEX nr 1504324). U podstaw zasady swobodnej oceny dowodów leży bowiem brak formalnej hierarchii środków dowodowych (wyrok Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 18 marca 2020 r. I C 1446/19). Posiada więc on moc dowodową, ponadto należy podkreślić, iż jest wystawiany przez bank, którego czynnościom należy przypisać cechę wiarygodności, jako instytucji zaufania publicznego (por. wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 30 stycznia 2019 r. I Ca 493/18).
Na zakończenie warto wspomnieć, iż podważenie mocy dowodowej wyciągu z ksiąg bankowych nie może ograniczać się do ogólnego jego zakwestionowania jako pozbawionego przymiotu dokumentu urzędowego. Wymagane jest do tego podjęcie konkretnej aktywności procesowej w postaci przedstawienia skonkretyzowanych zarzutów, a co najmniej wniosku o dołączenie do akt sprawy szczegółowych zapisów księgowych, które następnie mógłby podważyć zarzucając brak spójności, błędy rachunkowe bądź przeciwstawiając im np. dowody wpłat na poczet zadłużenia, czy też kwestionując – w oparciu o posiadane dowody – wysokość dokonanej na jego rzecz wypłaty środków finansowych.
